پری ایمپلنتایتیس چیست و درمان پری ایمپلنتایتیس چگونه است؟

روش های درمان پری ایمپلنتایتیس

پری ایمپلنتایتیس به عنوان ضایعه التهابی تعریف می‌ شود که بافت‌ های نرم و سخت اطراف ایمپلنت دندان را درگیر می کند. در واقع در صورت بروز التهاب و عفونت پیرامون ایمپلنت در شرایطی که علاوه بر لثه، استخوان فک نیز دچار عفونت شده باشد پری ایمپلنتایتیس اتفاق افتاده است.

میزان شیوع پری ایمپلنتایتیس در مطالعات مختلف متفاوت بوده و ارقام متفاوتی از 2 % تا 58% موارد ایمپلنت، گزارش شده است. به نظر می‌ رسد پری ایمپلنتایتیس تقریباً در 1 مورد از هر 10 مورد ایمپلنت اتفاق می‌ افتد. علیرغم این میزان بالای ابتلا به پری ایمپلنتایتیس، روش‌ های درمان آن چندان مورد توجه نبوده است.

در پژوهش بازبینی در سال 2011، نتیجه ‌گیری شد که شواهد موجود در مورد درمان‌ های پری ایمپلنتایتیس از نظر کیفی و کمی کافی نیست و تحقیقات بیشتری لازم است. پری ایمپلنتایتیس نه تنها وضعیتی شایع است بلکه در صورت عدم درمان مناسب عوارض جدی به دنبال دارد.

ایمپلنت دندان قابلیت زیادی داشته و می‌ تواند در صورت مراقبت مناسب تا آخر عمر بدون مشکل بماند اما پری ایمپلنتایتیس باعث از دست رفتن یکپارچگی استخوان و تخریب زود هنگام استخوان و در نهایت از دست رفتن ایمپلنت می‌ شود.

برای چنین ضایعاتی ممکن است رویکرد مقابله با بیماری پریودنتیت در پیش گرفته شود چرا که ویژگی‌ های مشترکی با پری ایمپلنتایتیس دارد. هر دو بیماری نام برده تحت تاثیر فعالیت میکروب‌ ها در لثه شروع می‌ شوند و هر دو، علائم بالینی مشابهی از جمله ایجاد شیار بین دندان و لثه (عمیق شدن پاکت) و خونریزی لثه نشان می‌ دهند.

حتی در مطالعات میکروبیولوژی کشت هر دو بیماری، وضعیت مشابه است اما از نظر بافت شناختی و پاتولوژی این دو بیماری (بیماری لثه و بیماری پری ایمپلنتایتیس) متفاوت اند.

میکروبیولوژی پری ایمپلنتایتیس متفاوت از پریودنتیت است و میزان گونه های قرمز پیچیده کمتر است. از نظر بافت شناختی پری ایمپلنتایتیس در مجاورت ستیغ استخوان فک (آلوئولار) نفوذ کننده تر بوده و اغلب لایه محافظ بافتی روی استخوان که در پریودنتیت وجود دارد، در اینجا دیده نمی شود.

اما مهمتر از همه این است که بیماری پریودنتیت و پری ایمپلنتایتیس به یک شکل به درمان پاسخ نمی دهند. در سایت jcda.ca نیز اطلاعات مفیدی وجود دارد. ضایعات پری ایمپلنتایتیس با بهبود بهداشت دهان و جرمگیری به خوبی پریودنتیت پاسخ مثبت نمی دهد.

این موضوع اهمیت بهداشت دهان و مراقبت های حرفه ای مانند جرمگیری در پیشگیری از پری ایمپلنتایتیس را کمتر نمی کند بلکه مسئله این است که در صورت وقوع پری ایمپلنتایتیس، دیگر درمان های محافظه کارانه تاثیر گذاری لازم را ندارند.

مشخص شده است که درمان های غیر جراحی پری ایمپلنتایتیس با استفاده از لیزر یا سیستم هوا سایی (ایر ابریژن) نتایج ضعیفی دارند. پژوهش هایی که درمان شیمیایی و تراش مکانیکی (دبریدمان) بافت ها را بررسی کرده اند نتایج مطلوبی نشان نمی دهند.

در یک پژوهش که اخیرا صورت گرفت درمان فتودینامیک برای درمان ضایعات پری ایمپلنتایتیس انجام شد که ناموفق بود. بنابراین درمان های غیر جراحی نمی توانند درمان قطعی پری ایمپلنتایتیس را پیش بینی نمایند.

تنها روش درمانی که به نظر در حل مشکل پری ایمپلنتایتیس موثر میرسد، درمان جراحی است. اما درمان جراحی تنها تا حدی موثر است. در سال 2003 مشخص شد درمان جراحی و ضد میکروبی برای پری ایمپلنتایتیس، تنها در نیمی از ضایعات پری ایمپلنتایتیس در یک دوره 5 ساله موفق بوده است.

در سال 2008 مشخص شد پروتکل ضد میکروبی همراه با جراحی فلپ برای درمان پری ایمپلنتایتیس، می تواند پیشروی پری ایمپلنتایتیس را در 90% موارد برای کوتاه مدت (تنها یک سال) متوقف نماید. اما خونریزی در پروب در حدود پنجاه درصد از این موارد همچنان وجود داشت.

نتایج مشابهی در پژوهش های صورت گرفته توسط افراد دیگر مشاهده شد. اگر چه رویکرد جراحی برش بافت به نظر می رسد نتایج بهتری حاصل می کند اما ترکیبی از دسترسی جراحی به ایمپلنت و عمل بازسازی بافت بیشترین موفقیت را در پی دارد.

شوارز و همکاران در سال 2008 دریافتند درمان جراحی بازسازی تا بیش از دو سال موثر بوده است و توانسته فرایند تحلیل رفتن استخوان را متوقف سازد و خونریری در پروب را از 80% به 34% کاهش دهد. در سال 2012 فروم و همکاران کارایی بازسازی جراحی در پری ایمپلنتایتیس و کاهش خونریزی در پروبینگ تا بیش از 3 تا 7 سال را نشان دادند.

متاسفانه همه ضایعات پری ایمپلنتایتیس برای بازسازی مطلوب نیستند. برای ایمپلنت هایی که در دیواره نازک لینگوال و فیشیال جایگذاری شده اند، پری ایمپلنتایتیس معمولا نقص دهانه ای شکل در چهار دیواره ایجاد نمی کند.

در برخی از این موارد نقص ایجاد شده به صورت تحلیل رفتن کامل استخوان پیرامون دیواره های استخوانی اتفاق می افتد که در چنین شرایطی جراحی بازسازی درمانی غیر قابل پیش بینی خواهد بود.

الجتیلی و همکاران در سال 2012 درخت تصمیم گیری را پیشنهاد دادند که بر اساس ریخت شناسی (مورفولوژی) نقص ایجاد شده در استخوان بود. در صورتی که نقص ایجاد شده دیواره های کافی در پیرامون داشته باشد بازسازی امتحان می شود.

اما اگر یک یا هیچ دیواره ای باقی نمانده باشد زبانه اپیکالی (APF) با ایمپلنتوپلاستی پیشنهاد می شود مانند دریل کردن سطح ایمپلنت برای حذف رزوه ها و سطح بیرونی. فایده نظری ایمپلنتوپلاستی ایجاد سطحی است که کمتر به باکتری ها امکان چسبیده و تشکیل کلونی میدهد و به نوعی آلودگی زدایی می شود.

در سال 2011 کارالامپاکین و همکاران طول عمر و میزان شیوع عود درمان های متعدد متفاوت در ضایعات پری ایمپلنتایتیس را بررسی کردند. بیش از نیمی از موارد ارزیابی شده، دچار عود شده بودند و تحت کنترل نبودند.

سیگار کشیدن و ایجاد بیماری زود هنگام احتمال عود را بیشتر کرده و درمان جراحی با نرخ پایین تر عود همراه بود. این به این معنی است که پری ایمپلنتایتیس نه تنها سخت درمان می شود بلکه موارد درمان شده را باید به دقت تحت نظر داشت چرا که عود آن محتمل و شایع است.

در همه روش های درمانی پیشنهاد شده، یکی از مراحل حساس همیشه آلودگی زدایی از سطح ایمپلنت است. توپوگرافی پیچیده سطح ایمپلنت های امروزی به بهشت باکتری ها بدل شده است و آلودگی زدایی چنین سطوحی می تواند کاری دشوار برشمرده شود به خصوص در صورتی که با روش غیر جراحی انجام شود.

چند روش برای آلودگی زدایی سطح ایمپلنت وجود دارد. هدف از درمان های ضد عفونی، سم زدایی از سطح ایمپلنت است و از موادی مانند کلرهگزیدین، تتراسایکلین، مترونیدازول، اسید سیتریک، لیزر و فتودینامیک درمانی برای این منظور ممکن است استفاده شود.

دبریدمان مکانیکی برای زدودن کامل بیوفیلم تشکیل شده استفاده می شود که با کورت استیل، پلاستیکی یا تیتانیومی، شوینده آب نمک (سالین)، گاز استریل، هوا سایی (ایرابریژن) یا ایمپلنتوپلاستی انجام می شود. بسیاری از متخصصان ترکیبی از این درمانها را در پیش می گیرند تا مطمئن شوند آلودگی زدایی سطح ایمپلنت موفق بوده است.

پژوهش های متعددی کارایی درمان های مختلف را ارزیابی کرده اند. شوارز و همکاران در سال 2011 آلودگی زدایی سطح ایمپلنت با استفاده از لیزر را با کورت پلاستیکی و پلت های نخی آغشته به محلول آب نمک بررسی کردند و هیچ تفاوتی در نتایج آن مشاهده نکردند.

در سال 2012 میل پژوهش بازبینی انجام داد که در آن درمان های مختلف را بررسی کرده و تفاوتی بین دبریدمان مکانیکی، استفاده از مواد ضد عفونی کننده، هوا سایی، درمان لیزری و فتودینامیک مشاهده نکرد. با این حال در یک پژوهش نتایج مثبتی در مقایسه ایمپلنتوپلاستی به عنوان روش آلودگی زدایی سطحی ایمپلنت در مقایسه با دبریدمان مکانیکی مشاهده شد.

رومئو و همکاران در پژوهش های 2005 و 2007، نشان دادند که ایمپلنتوپلاستی نتایج درمان جراحی غیر بازسازی برای پری ایمپلنتایتیس را بهبود بخشیده و عمق شیار در پروب از 5.5 به 3.6 میلی متر کاهش داد و متوسط شاخص خونریزی لثه از 2.3 تا 0.5 پایین آمد.

در مقاله بازبینی کلافی و همکاران (2008) درمان های جراحی پری ایمپلنتایتیس مورد بررسی قرار گرفت. وی بیان می دارد ایمپلنتوپلاستی در درمان پری ایمپلنتایتیس موثر بوده و باید مد نظر قرار بگیرد. متاسفانه پژوهش های مقایسه ای دیگری در مورد ایمپلنتوپلاستی و تایید این یافته ها انجام نشده است.

اخیرا شوارز و همکاران (2013) از ترکیبی از روش های ایمپلنتوپلاستی بخش کرونال نقایص پری ایمپلنتایتیس و پیوند بخش قابل بازسازی اپیکال استفاده کردند و نتایج کوتاه مدت آن عالی بود.

اما ایمپلنتوپلاستی تنها برای بخش پیش بینی شده بالاستیغ (سوپراکرستال) ایمپلنت که الجتیلی پیشنهاد کرده بود، استفاده شده بود. تاثیر ایمپلنتوپلاستی به عنوان روش موثر در آلودگی زدایی سطحی ارزیابی نشد.

ایمپلنتوپلاستی آلودگی زدایی مطلق سطح ایمپلنت را به دنبال دارد اما چهار نگرانی در این زمینه مطرح است: ایجاد حرارت، رسوب مواد ایمپلنت در محل جراحی، آسیب دیدن سطح ایمپلنت و تضعیف ساختار ایمپلنت.

تولید حرارت را به راحتی می توان با آب پاشی موثر و استفاده از تجهیزات مناسب حل کرد. در پژوهشی که بر روی سگ ها صورت گرفت، 22 ذره تیتانیوم از ایمپلنتولاستی ایجاد شد که التهاب بافتی نفوذ کننده در بافت های مجاور ایجاد کرد.

اما ذرات بسیار کوچک بودند و با توموگرافی کامپیوتری قابل شناسایی نبودند. شوارز و رومئو هر دو بیان میدارند این ذرات ارتباطی با عوارض نامطلوب بالینی حاصل از ایمپلنتوپلاستی ندارد.در منتوپلاستی زبریهای سطح ایمپلنت در مقیاس میکروسکوپی و ماکروسکوپی برداشته می شود اما این کار مطلوب بوده و احتمال تجمع باکتری ها را کاهش می دهد.

نگرانی نهایی از این درمان، تضعیف ساختار ایمپلنت است که چندان مورد بحث قرار نگرفته است چون مقدار سطحی که باید تحت درمان ایمپلنتوپلاستی قرار گرفته و برداشته شود، بسیار کم است.

علیرغم این توضیحات، مقالات معدودی راجع به ایمپلنتوپلاستی بحث کرده اند. ایمپلنتوپلاستی به عنوان درمان مکمل خوبی برای آلودگی زدایی سطح ایمپلنت و درمان ضایعات پری ایمپلنتایتیس محسوب می شود.